Ο Πολιτιστικός Σύλλογος Καρδάμαινας “Αργώ” ιδρύθηκε το 1983, με σκοπό την διατήρηση της παράδοσης, την προβολή των ηθών και εθίμων του τόπου, αλλά και την πολιτιστική ανάπτυξη της Καρδάμαινας γενικότερα. Στο πλαίσιο αυτό ο Σύλλογος στοχεύει στη συσπείρωση των νέων του χωριού και στη δημιουργική αξιοποίηση του ελεύθερου χρόνου τους ανεξαρτήτως επαγγελματικής κατάρτισης και μορφωτικού επιπέδου.
Ο Σύλλογος στεγάζεται στο Λαογραφικό Ναυτικό Μουσείο Καρδάμαινας, φροντίζοντας για την λειτουργία του χώρου και διασφαλίζοντας την επισκεψιμότητα του για το κοινό. Το Μουσείο είναι χωρισμένο σε δύο τμήματα, αναδεικνύοντας στο ένα την αλιευτική παράδοση, την ιστορία του ναυτικού και του πολεμικού ναυτικού της Καρδάμαινας, ενώ στο άλλο τμήμα εκτίθενται λαογραφικά στοιχεία παραδοσιακών οικιών καθώς και ένα σπάνιο αρχείο και φωτογραφικό υλικό σχετικά με τον τρόπο ζωής, τον πολιτισμό και τα έθιμα της Καρδάμαινας.
Στο πλαίσιο της διάσωσης και ανάδειξης της παράδοσης του τόπου, κατά την περίοδο των Φώτων ο Σύλλογος σε συνδυασμό με την ετήσια κοπή πίτας του διοργανώνει εκδήλωση – γεύμα στην οποία προσφέρονται “μαρμαρίτες”, ένα παραδοσιακό έδεσμα της περιοχής της Καρδάμαινας και της Αντιμάχειας.
Πρόκειται για ένα είδος πίτας που ψήνεται πάνω σε μάρμαρο που θερμαίνεται από πετρογκάζι. Ο μύθος λέει οτι όταν κάποιοι ακούσαν πως την ημέρα των Θεοφανίων για μια συγκεκριμένη ώρα το νερό της θάλασσας ήταν γλυκό σπεύσαν να το δοκιμάσουν. Από το σοκ μαρμαρώσαν, και όταν συνήλθαν για να τιμήσουν και να μνημονεύσουν το σπάνιο αυτό φαινόμενο εκείνης της μέρας του χρόνου, έφτιαχναν από τότε τις μαρμαρίτες.
Ένα άλλο τοπικό έθιμο της Καρδάμαινας το οποίο διασώζεται αφορά στον εορτασμό της Μεταστάσεως του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου που πραγματοποιείται την παραμονή της εορτής, το βράδυ της 25ης Σεπτεμβρίου. Ο παπάς της ενορίας ανεβαίνει με πιστούς την κακοτράχαλη καρδαμιώτικη πλαγιά του Δικαίου για να καταλήξει στο ξωκλήσι του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου. Εκεί ανάβει μια φωτιά και ρίπτει βεγγαλικά. Μόλις την δουν οι κάτοικοι του χωριού ανάβουνε και αυτοί με τη σειρά τους φωτιά, τον λεγόμενο “φανό”, πάνω σε μία σειρά βράχων στην παραλία των Τσουκαλαριών.
Για την διάσωση της παράδοσης, ο σύλλογος έχει δημιουργήσει τις “Μνήμες Καρδάμαινας”, έναν διαδικτυακό χώρο στο Facebook όπου εκτίθεται πλούσιο αρχειακό φωτογραφικό υλικό από το ιστορικό παρελθόν της Καρδάμαινας, τον τρόπο ζωής, τους κατοίκους της, καθώς και τα ήθη και έθιμα του τόπου.
Ενώ ιδιαίτερα σημαντική στην διάσωση και στην διατήρηση της πολιτιστικής κληρονομιάς του τόπου είναι η υλική και ηθική συνεισφορά του Συλλόγου σε συνεργασία με τον Σύλλογο Αντιμάχειας “Η Πρόοδος” στην έκδοση της συλλογής: “Ζυές της Κως”, Αντιμάχεια – Καρδάμαινα | ΚΕΝΤΡΟΝ ΕΡΕΥΝΗΣ ΚΑΙ ΠΡΟΒΟΛΗΣ ΤΗΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ – Μουσικό Λαογραφικό και Φιλολογικό Αρχείο Σίμωνος και Αγγελικής Καρά | Νοέμβριος 2018 | Ηχογραφήσεις Αρχείου Σίμωνα Καρά 1955-1975 & ΚΕΠΕΜ 2014 – 2018 |
Η συλλογή περιλαμβάνει ένα βιβλίο με τρεις ψηφιακούς δίσκους και ένα dvd.
Οι τρεις ψηφιακοί δίσκοι (CD) περιέχουν καταγραφές από το αρχείο του Σίμωνα Καρά (1955-1975) καθώς και ηχογραφήσεις που έγιναν μεταξύ 2014-2019 στο νησί με ντόπιους μουσικούς και τραγουδιστές από τα χωριά της Αντιμάχειας και της Καρδάμαινας.
Το dvd της έκδοσης περιλαμβάνει ένα ντοκιμαντέρ εθνογραφικού περιεχομένου με θέμα την πολιτισμική φυσιογνωμία των χωριών Καρδάμαινα και Αντιμάχεια με κέντρο τη μουσικοχορευτική τους παράδοση. Επίσης περιλαμβάνει πλούσιο ηχητικό υλικό από παλιές και νεότερες καταγραφές ήχου και εικόνας, συνεντεύξεις και παλιά γλέντια, πολύτιμα τεκμήρια για τα ήθη και τα έθιμα των δυο χωριών.
Το βιβλίο λειτουργεί ως σημείο εκκίνησης προς τα πολυμέσα, παρέχοντας τους στίχους και στοιχεία σχετικά με τις καταγραφές (τόπο, χρόνο, συντελεστές), επιπρόσθετα περιέχει κείμενα και σχόλια με θησαυρούς που άφησαν στα χέρια μας Αντιμαχίτες και Καρδαμιώτες
Εκτός από το έργο του για την προβολή και τη διάσωση της τοπικής κληρονομιάς, ο Σύλλογος διοργανώνει σε ετήσια βάση ποικίλες εκδηλώσεις πολιτιστικού και κοινωνικού χαρακτήρα μεταξύ των οποίων:
Η Νησιωτική βραδιά (παλαιότερα γνωστή ως Ρεμπέτικη βραδιά), πρόκειται για το ετήσιo καλοκαιρινό γλέντι του συλλόγου που πραγματοποιείται στο θεατράκι του λιμανιού με ζωντανή μουσική και με τη συμμετοχή χορευτών του συλλόγου.
Παρουσιάσεις βιβλίων μεταξύ των οποίων βιβλία που έχουν συγγράψει κάτοικοι της περιοχής και του τόπου όπως: το παιδικό βιβλίο της Μαρίας Καζάντη, δασκάλας της Καρδάμαινας, “Οι τρεις εξερευνητές της Αλάσαρνας”, “Οι εκκλησίες της Καρδάμαινας” του πατέρα Ιωάννη Περαντωνάκη, Ιεροδιδάσκαλου και Ιερέα της Καρδάμαινας, “Η Οσία Μελώ στη Βούριννα της Κω” μια λεπτομερής ιστορική και θρησκευτική μελέτη του Μητροπολίτη Ναθαναήλ-Φίλιππου Διακοπαναγιώτη (Κώου). Επίσης σε συνεργασία με βιβλιοπωλεία του νησιού και με αφορμή την παγκόσμια ημέρα βιβλίου (23 Απριλίου) διοργανώνει σε ετήσια βάση Έκθεση βιβλίου στην έδρα του συλλόγου, στο Λαογραφικό Ναυτικό Μουσείο Καρδάμαινας.
Με πρωτοβουλία του Συλλόγου, η Κως συμμετέχει από το 2016 στο “Lets do it Greece”, στην πανελλήνια εθελοντική κίνηση που πραγματοποιείται κατά τον μήνα του Απριλίου για τον καθαρισμό των παραλιών και για άλλες περιβαλλοντικές και κοινωνικές δράσεις.
Τις Κυριακές του Νοεμβρίου, ο Σύλλογος διοργανώνει οργανωμένες ποδηλατικές διαδρομές, αποσκοπώντας στη μύηση των νέων προς το ποδήλατο και την ένταξή του στην καθημερινότητά τους, ενισχύοντας μια καθολική στροφή που ξεκίνησε στο νησί κατά την δεκαετία του ’60. Η αφετηρία είναι στην έδρα του συλλόγου, στο Λαογραφικό Ναυτικό Μουσείο, ακολουθούνται κυρίως παραλιακοί δρόμοι με τερματισμό στην εκκλησία της Αγίας Βαρβάρας.
Τέλος πραγματοποιεί κατά καιρούς διάφορες εκδηλώσεις κοινωνικής ευαισθητοποίησης (όπως για την “Ημέρα της γυναίκας”, για τον ρατσισμό και το bullying) καθώς και εκδηλώσεις ανάδειξης της κληρονομιάς του τόπου όπως η εκδήλωση φόρου τιμής στους παραδοσιακούς οργανοπαίκτες της Καρδάμαινας, στην ντόπια διάλεκτο επονομαζόμενοι ως “παιχνιδιάτες”.
